Batting for Sanskrit

 

I

t was a gully cricket match in Bengaluru. A few children were playing with a couple of “audience” watching in the “stand”. What brought the game fame was the animated commentary in Sanskrit.  No less in josh and jest in comparison with a commentary in English or any other language. The clipping went viral until it drew the attention of Prime Minister Narendra Modi. He found it quite amusing and retweeted with words of appreciation. Bowled over by the versatility of the ancient tongue, once misconstrued as rigid, many in their comments have evinced interest in learning the language.

 

     Is this an isolated instance that set the ball rolling?   No, the trend of learning Sanskrit has already begun in recent years and is picking up the pace.   The language once relegated to the background as esoteric and dead is resurrecting like a phoenix.

 

     There have been experts and admirers of the ancient language at all times, but the number, these days, has grown many fold.   People, of late, have become aware of the enormous potential of Sanskrit.  The haze of misconception that Sanskrit is just religious hymns and ritualistic practice has melted away exposing the valuable treasure.

 

     Samskrita Bharathi, a non-government organization has been rendering yeoman service in reaching the language to the common mass since its inception in 1982. Sanskrit that was confined just to scholarly discussions until then was brought into everyday conversations through its spoken Sanskrit classes.  Perhaps, it is a way to introduce the flavour of the language, only to prod them to learn further.

 

     “Samskrita Bharathi is reaching out to people without any discrimination in terms of caste, gender, religion or status,“ says H R Vishwasa of Samskrita Bharathi. He believes Sanskrit has to be restored like the way Hebrew was resurrected in Israel by teaching the language, that was at the brink of extinction, to children.  

 

Many factors have contributed in reaching the language to a wider populace.  People learn the language for the sheer beauty of it. It is a key to unlock the rich heritage and literature.  “Sanskrit helps me to develop a connection with my roots, be it our hymns or mythology,” says Mangalore-based homemaker Latha Shankar who  is into Sanskrit learning from the past few years.

 

     The language broadens the perspective on almost all walks of life be it politics, religion, arts, science or sociology. It provides a larger canvas for logical thinking.  Mattur in Shivamogga district of Karnataka has the unique distinction of the entire village speaking the ancient tongue. However, that does not mean the village has a bygone era ambience. Every household, it is said, has produced at least one IT professional. Perhaps, Sanskrit in their life from early childhood has provided them a strong foundation. The teachers at the schools at Mattur admit that the students have an excellent grasping capacity.

 

     The development of technology, in fact, has opened the floodgates for Sanskrit learning and availability of resources. The Covid-19 pandemic was a blessing in disguise for Sanskrit.  As in any other field, the resource persons explored the means to reach their audience. Technologically-challenged/reluctant Sanskrit old-timers too were able to switch to electronic means, thanks to the user-friendly technology. Today many texts and lectures by scholars are available on various platforms. Sanskrit has made entry into every possible social media channels. 

 

     The tech-savvy aficionados have exploited the technology to the hilt. Earlier, the resources were lying with a few scholars with a limited reach. This could have been due to rigidity or the lack of means to reach a larger audience. Today, the resources are available free or for a price online. The development of computational tools has made Sanskrit learning easy and interesting. The Ashtadhyayi.com, the brainchild of Nilesh Bodas, a senior executive at Google, has turned out to be a go-to resource for Sanskrit learners.

 

     The stupendous achievement of Bengaluru-based Vyoma Linguistics Lab Foundation can, mainly, be attributed to the piggyback ride of the ancient Sanskrit on modern technology. Founded mainly to  overcome all the challenges involved in working for the cause of Sanskrit, the organization could build an extensive repository of Sanskrit learning audio, video, multimedia tools, talks/demonstration and published materials  in its almost a decade-long existence. Its vast network of experts offers several courses mostly free and a few paid. The compilation of resources is such that today, Vyoma has emerged an open access one-stop solution for all Sanskrit needs.

 

     Pushpa Dikshit, based in Bilaspur, Chhattisghar who has simplified Panini’s Ashtadhyayi, is teaching the interested at her home and online as well. Touted as the modern Panini by her admirers, she claims, her novel approach can make children grasp the Paninia grammar in six months, an otherwise hard nut to crack.

 

Enamoured with the potential of the language her disciple Dr. Swarup, a surgeon in the US, has taken upon himself the task of reaching the language to as many people as possible. He has created a platform of a large network of teachers, students and student-turned teachers. The free-of-cost online learning platform, spurs the students to teach also so that the continuity of the dissemination of Sanskrit is ensured.

 

     Many professionals are as passionate about Sanskrit as their mainstay.  Bengaluru-based psychiatrist and Sanskrit scholar Dr Shankar Rajaraman, the  recipient of the Maharshi Badarayan Vyas Samman,  a  Presidential Award,  got his doctorate from the National Institute of Advanced Medical Sciences on a topic that bridges contemporary psychology and Sanskrit poetics.

 

     Besides Sanskrit universities, many universities in the country offer undergraduate, postgraduate and doctoral studies.There are many need-based certificate courses too. Sanskrit has flown beyond India too. Thanks to the interest of the young and the educated abroad, the language is finding a global revival. Some universities abroad offer Sanskrit courses.   Samskrita Bharathi that offers many correspondence courses, conducts activities on foreign soil also.

 

     In addition, innumerable people are learning the language informally under various platforms. They learn for the sheer joy it brings.   Scholars like Dorbala Prabhakar Shastri, R Ganesh and Srinivasa Varakhedi apart from their responsibilities at academic circles are committed to the cause of Sanskrit resurrection.   Numerous resource persons who teach Sanskrit informally are, indeed, the invisible footsoldiers in the task.

 

     There are many general interest publications in Sanskrit like Sudharma, Rasana, Samskrita Bhavitavyam and Samskrita Sambhashana Sandesha. The tech advancement in the field is such that Samskrita Sambhashana Sandesha brought out its audio version recently claiming it to be the first audio magazine in India. Many literary works in other languages have been translated into Sanskrit. “Efforts are going on to make Sanskrit an intermediary language among different languages,” says Vishwasa. 

 

     Due to the renewed interest of the young and the educated towards the language, Sanskrit could shed all prejudices surrounding it.  People have started appreciating the systematic language for what it has been. The number of those who bat for Sanskrit is steadily growing.

 

- Sanoor Indira Acharya

 

 

 

ಬಂದೇ ಬಂತು ಧನುರ್ಮಾಸ...

 

ಸಾ

ಲು ಸಾಲು ಹಬ್ಬಗಳು ಹಿನ್ನೆಲೆಗೆ ಸರಿದಿವೆ.  ಹಬ್ಬದ ಸಡಗರ ಸಂಭ್ರಮಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದಂತೆ ಚುಮುಚುಮು ಚಳಿ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ.  ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಾದಿಯ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಬಳಿಕ ವಾತಾವರಣದ ಉಷ್ಣತೆ ಮೆಲ್ಲಮೆಲ್ಲನೆ ಇಳಿಯತೊಡಗಿದೆ. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬೇಗ ಏಳಲೊಲ್ಲೆ ಎನ್ನುತಿವೆ ತನು-ಮನ. ಏನೋ ಒಂದು ತರಹದ ಆಲಸ್ಯ, ಖಿನ್ನತೆ.   ಹೀಗಿರುತ್ತಾ ನೋಡ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅಗೋ ಬಂದೇ ಬಂತು ಧನುರ್ಮಾಸ!

ಈ ಅವಧಿ ಸೂರ್ಯನು ಧನು ರಾಶಿಯನ್ನು ಕ್ರಮಿಸುವ ಕಾಲ.  ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಿಂದ ಜನವರಿ ತಿಂಗಳ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಮಾಸ.   ಚಾಂದ್ರಮಾನದ ಮಾರ್ಗಶಿರ ಮತ್ತು ಪುಷ್ಯ ಮಾಸದ ಭಾಗಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಸೌರಮಾನದ ಧನುರ್ಮಾಸ ಶೂನ್ಯ ಮಾಸ, ಚಾಪ ಮಾಸ, ಕೋದಂಡ ಮಾಸ, ಕಾರ್ಮುಕ ಮಾಸ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರುಗಳಿಂದಲೂ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.  ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ಸಾಧನೆಗಿದು ಪರ್ವ ಕಾಲ.

      ಮಾನವರ ಒಂದು ವರ್ಷ ದೇವತೆಗಳ ಒಂದು ದಿನ. ಉತ್ತರಾಯಣ ಹಗಲಾದರೆ, ದಕ್ಷಿಣಾಯನ ರಾತ್ರಿ. ದಕ್ಷಿಣಾಯನದ ಕೊನೆಯ ಧನು ತಿಂಗಳು ದೇವ-ದೇವತೆಗಳ ಹಗಲಿನ ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಮುಹೂರ್ತ.  ಪೂಜೆ ಅರ್ಚನೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತ ಕಾಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು, ದೇವತೆಗಳ ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಮುಹೂರ್ತವಾದ ಧನುರ್ಮಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಅರ್ಚಿಸಿದರೆ, ಆತ ಸಕಲ ಸೌಭಾಗ್ಯಗಳನ್ನು  ಅನುಗ್ರಹಿಸುವನೆಂಬ ನಂಬಿಕೆ.

      ಈ ತಿಂಗಳ ಪರ್ಯಂತ ಆಸ್ತಿಕರು ಅರುಣೋದಯ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಎದ್ದು ಸ್ನಾನ, ನಿತ್ಯಾಹ್ನೀಕಗಳನೆಲ್ಲ ಪೂರೈಸಿ ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಮೊದಲೇ ಪೂಜೆ ಮುಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬಾನಲ್ಲಿ ನಕ್ಶತ್ರಗಳು ಮಿನುಗುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ನಡೆಸಿದ ಪೂಜೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಫಲಪ್ರದವೆಂದೂ, ವಿಳಂಬಿಸಿದಷ್ಟೂ ಫಲಕ್ಷಯವಾಗುತ್ತಾ, ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಪೂಜೆ ನಿಷ್ಫಲವೆಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಮುಂಜಾವದಲಿ ಭಗವಂತನ ಪೂಜೆಗೈಯದಿದ್ದರೆ ಜನ್ಮಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ ದಾರಿದ್ರ್ಯ, ಅನಾರೋಗ್ಯ ಕಾಡುವುದೆಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಹೇಳಿವೆ.  ಹೌದು, ಚಳಿ ಚಳಿಯೆಂದು ಏರು ಹೊತ್ತಿನ ತನಕ ಹಾಸಿಗೆ ಬಿಟ್ಟೇಳದ ಮಂದಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯ, ಸಂಪತ್ತು ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುವುದೆಂತು? ಚಳಿಯೆಂದು ಬಿಸಿಲೇರುವಾಗ ಎದ್ದು ಆಲಸ್ಯವನ್ನು ಕೊಡವಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅಣಿಯಾಗುವಾಗ ಹೊತ್ತು ಬಹಳ ಮೀರಿರುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಕೆಲಸ-ಸಾಧನೆಯ ಬಹುಪಾಲು ಅವಧಿ ಮಲಗಿಯೇ ಮುಗಿದಿರುತ್ತದೆ. ಧನುರ್ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಹಗಲಿನ ಅವಧಿಯೂ ಕಿರಿದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇರಬಹುದು ಈ ತರಹದ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಕಟ್ಟುಪಾಡು.

      ಕೊರೆವ ಚಳಿಯಾದರೂ ನದಿ-ಕೆರೆಗಳಲ್ಲಿ  ಮಿಂದರೆ ಉತ್ತಮ. ನದಿ-ತೊರೆಯತ್ತ ಗಮಿಸುವ ಒಂದೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆಯೂ ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯದ ಖಾತೆಯನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.  ತಣ್ಣೀರ ಸ್ನಾನ ನಮ್ಮ ದೇಹದ ಜಡತ್ವವನ್ನು ಕಿತ್ತೊಗೆದು ಹೊಸ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ತಂದು ದಿನದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅನುವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.  ಶಬರಿಮಲೆ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು 48 ದಿನಗಳ ವ್ರತದ ಅವಧಿ ಧನು ತಿಂಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.  ಚಳಿಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಬೆಳ್ಳಂಬೆಳಿಗ್ಗೆ ತಣ್ಣೀರ ಸ್ನಾನ ನಿತ್ಯಾನುಷ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವ ಅಯ್ಯಪ್ಪನ ಭಕ್ತರಿಗೂ ಈ ಮಾಸ ಶ್ರೇಷ್ಠ.

      ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಹೆಸರುಬೇಳೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಹುಗ್ಗಿ ಈ ಅವಧಿಯ ಪೂಜೆಗೆ ವಿಶೇಷ ನೈವೇದ್ಯ.  ಹೆಸರುಬೇಳೆ ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಹಿತವಾದರೆ, ಬಳಸುವ ಇತರ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳಾದ ಶುಂಠಿ, ಲವಂಗ, ಹಸಿಮೆಣಸು ಚಳಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಬೆಚ್ಚಗಿಟ್ಟು, ಜೀರ್ಣಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉದ್ದೀಪನಗೊಳಿಸಿದರೆ, ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ, ತುಪ್ಪಗಳು  ಚರ್ಮ ಬಿರುಕು ಬಿಡುವ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚರ್ಮದ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಪುನರ್ರಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಜೀರಿಗೆ, ಕಾಳುಮೆಣಸುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ತಯಾರಿಸುವ ಪೊಂಗಲ್ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಜನಪ್ರಿಯ ಖಾದ್ಯ. ಈ ಮುದ್ಗಾನ್ನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹುಗ್ಗಿಗಿಂತ ಕೊಂಚ ಭಿನ್ನ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಗುಡಾನ್ನದ ಸ್ವಾದವನ್ನು ಹೋಲುವ ಸಿಹಿ ಪೊಂಗಲನ್ನು ಸಹ ತಮಿಳರು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ.  

      ದೇವರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಹುಗ್ಗಿ ಮತ್ತು ಕಂಬಳಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ದಾನ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚಳಿಗಾಲದ ಅಭಾವದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಸಿದ ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಇನಿತು ಆಹಾರ, ಚಳಿಗೆ ಹೊದೆಯಲೊಂದು ಕಂಬಳಿ ಅಗತ್ಯವಿರುವವರಿಗೆ ದೊರಕಿದರೆ.. ವಾಹ್! ಪಡೆದವನ ಸಂತೋಷವೆಷ್ಟಿರಬಹುದು? ಆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ವಜ್ರವೈಡೂರ್ಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮಿಗಿಲಾದ ದಾನವದು. ನೀಡಿದಾತನನ್ನು ಪಡೆದಾತ ಮನತುಂಬಿ ಹರಸದಿರುವನೇ? ಭಗವಂತ ತಥಾಸ್ತು ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ.

      ತಿರುಪತಿ ತಿಮ್ಮಪ್ಪನ ಸನ್ನಿಧಿ ಸೇರಿದಂತೆ, ಹಲವಾರು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ ಅರ್ಚನೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ನಡುಗುವ ಚಳಿಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೇ ಭಕ್ತರು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳತ್ತ ಧಾವಿಸಿ, ಧ್ಯಾನ, ಅರ್ಚನೆ, ಪೂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥರ ಮನೆಗಳಲ್ಲೂ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವದಲ್ಲೇ ಪೂಜೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ವೈಕುಂಠ ಏಕಾದಶಿ, ಧನುರ್ವ್ಯತೀಪಾತ ಮತ್ತು ಧನುರ್ವೈಧೃತಿ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪರ್ವ ಕಾಲಗಳು.

      ಧನುರ್ಮಾಸ ದೇವತಾರಧನೆಗೆ ಮೀಸಲು. ದೇವತಾ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ ಜನರು ವಿಮುಖರಾಗಬಾರದೆಂದು  ಮದುವೆ, ಮುಂಜಿ, ಗ್ರೃಹಪ್ರವೇಶಗಳಂತಹ ಸಡಗರ, ಸಂಭ್ರಮೋಲ್ಲಾಸಗಳು ನಿಷಿದ್ಧ. ಬಹುಶಃ ಇದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇದು ಶೂನ್ಯಮಾಸ.  ಸೂರ್ಯನು ಧನು ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತವಾಗುವದರಿಂದ, ಶುಭಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೂ ಇದೆ.  ಅಪರಿಮಿತ ಪುಣ್ಯ ಸಂಪಾದನೆಗೆ, ಮೋಕ್ಷದ ದಾರಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿರುವ ಈ ಪರ್ವ ಕಾಲ ಶೂನ್ಯ ಮಾಸವಾವುಗುವುದೆಂತು? ಇದು ದೇವ ಮಾಸ. ಚೆನ್ನೈ ನಗರದಲ್ಲಿ  ಒಂದು ತಿಂಗಳಿಡೀ ನಡೆಯುವ ಸಂಗೀತ-ನೃತ್ಯ ಮಹೋತ್ಸವ ಧನುರ್ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದಲೇ ಆರಂಭಗೊಂಡಿರಬೇಕು.  

     'ಮಾಸಾನಾಂ ಮಾರ್ಗಶೀರ್ಷಃ ಅಹಮ್’', ಮಾರ್ಗಶಿರ ಮಾಸವೇ ನಾನೆಂದು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೇ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಭಗವಂತನನ್ನು ಅರ್ಚಿಸಲು ಬಹುಶಃ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಪುಣ್ಯಕಾಲ ಇನ್ನೊಂದಿಲ್ಲ.  ಮಾರ್ಗಶಿರ ಮಾಸದ ಭಾಗವೂ ಆಗಿರುವ ಧನು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಭಗವಂತನನ್ನು ಅರ್ಚಿಸಿ ಕೃತರ್ಥರಾದ ಹಲವಾರು ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಧನುರ್ಮಾಸ ಆಸ್ತಿಕರಿಗೆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಹೊಳಹನ್ನು ತೋರಿದರೆ, ಲೌಕಿಕರಿಗೆ ಜೀವನ ಪಾಠವನ್ನು ಕಲಿಸಿಕೊಡುತ್ತದೆ.  ಯಾವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪಾಲಿಸಿದರೂ ಆತ್ಮೋದ್ಧಾರ, ದೇಹಾರೋಗ್ಯ, ಮಾನಸಿಕ ಸಂತುಲನೆಗಳಿಗೆ ದೇವರೇ ತೋರಿದ ದಾರಿ ಧನುರ್ಮಾಸದ ಆಚರಣೆಗಳು. 

 

ಧರೆ ಹೊತ್ತಿ ಉರಿದೊಡೆ...

ದೂ

ರದ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಉದಿಸಿದ ಕೋವಿಡ್-19 ಮಹಾಮಾರಿ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಎಗ್ಗಿಲ್ಲದೇ ಪಸರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಮಾರಣಹೋಮ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದ ಕೊರೋನಾ ವೈರಸ್ ದೇಶ-ದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ತಬ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಸ್ಮಶಾನ ಮೌನ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಔಷಧಿಯಿಲ್ಲದ ಈ ಹೊಸ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಮಹಾಮಾರಿ ಮನುಕುಲದ ದುರಂತವೇ ಸರಿ.

     ಕೋವಿಡ್ ರೋಗ  ಸೋಂಕುವ ಭಯ ಒಂದೆಡೆಯಾದರೆ, ಇದು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತಿರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಅಭದ್ರತೆ ಕ್ಷಣ-ಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಹರಿದು ತಿನ್ನತೊಡಗಿದೆ.

     ಕೂಳನರಸಿ ಊರುಬಿಟ್ಟು ಬಂದ ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಇತ್ತ ಕೆಲಸವೂ ಇಲ್ಲದೆ ಅತ್ತ ತಮ್ಮೂರಿಗೆ ಮರಳಲೂ ಆಗದೆ ಅತಂತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಲ್ಲದೆ, ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಊರು ತಲುಪಿದರೂ, ಅವರದೇ ಊರಿನ ಜನ ಅವರನ್ನು ಊರೊಳಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆಂಬ ಭರವಸೆಯಿಲ್ಲ. ಪರವೂರಿನಿಂದ ಬಂದ ಮಂದಿ  ರೋಗವಾಹಕರಿರಬಹುದೆಂಬ  ಭಯ ಸಹಜವೇ.   ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದ ಊರು ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಇಂದು ಪರಕೀಯವಾಗಿದೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಅನಾಥ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. 

     ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವವರು ತಾಯ್ನಾಡಿನತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯ ಅಂಗವಾಗಿ ವಾಯುಯಾನ  ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಸ್ಥಗಿತವಾಗಿದೆ.  ಬಂದವರನ್ನು ಜನ ನೋಡುವ ದೃಷ್ಟಿಯೂ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲಿನ ಅಪ್ಯಾಯಮಾನತೆ ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ.   ಎಲ್ಲಿ ಪರದೇಶದ ಈ ಸೋಂಕು ತಮಗೆ ಹರಡುತ್ತದೆಯೋ ಎಂದು ಆತಂಕಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಬಂಧು-ಮಿತ್ರರು ತಿರುಗಿ ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ. ಕಷ್ಟ ಬಂದಾಗ ಮೊದಲು ನೆನಪಾಗುವುದು ತಾಯಿ ಮತ್ತು ತಾಯ್ನೆಲ. ವಿಶ್ವದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಇವರಿಗೆ ಈ ಸಂಕಷ್ಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಾಯ್ನೆಲದತ್ತ ಮುಖಮಾಡದಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ. ಹಾರಿ ಹೋದ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಗೂಡು ಮರೀಚಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

     ನಮ್ಮ ಮನೆಯೊಳಗೇ ನಾವು ಬಂಧಿಯಾಗಿರುವಾಗ  ನೆರೆಮನೆ, ಅಜ್ಜಿ ಮನೆಯ ಮಾತೆಲ್ಲಿಯದು?  ನಾವು ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ  ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ಅತಿಥಿಗಳೇ. ಮಾತಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾರದ್ದನ್ನು ಮುಖಬಾವ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯ-ಮನುಷ್ಯರ ನಡುವೆ ಅಪನಂಬಿಕೆಯ ಬೇಲಿ ಕಟ್ಟಿದಂತಾಗಿದೆ.

 

     ಕೋವಿಡ್-19 ಅದಾಗಲೇ ನಾವು ಗ್ಲೋಬಲ್ ವಿಲೇಜ್ ಎಂದು ಹೆಮ್ಮೆ ಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕಿ ಜೀವಗಳನ್ನು ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಸೋಂಕಿತರೆಂದು ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ಶಂಕಿತರೆಂದು ನಿಗಾದಲ್ಲಿರುವ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆ ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ದೊಡ್ಡದಿದೆ. ಮುಂದುವರಿದ ದೇಶಗಳನ್ನೂ ಬಿಡದೆ ಕಾಡ್ಗಿಚ್ಚಿನಂತೆ ರೋಗ ಪಸರಿಸತೊಡಗಿದೆ. ಮಾರಣಹೋಮ ಯಾವ ಪರಿಯಲ್ಲಿದೆಯೆಂದರೆ ಹಲವೆಡೆ ಸಾಮೂಹಿಕ ಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರಗಳೇ ನಡೆದಿವೆ. ಈ ವಿನೂತನ ಬಾಧೆಯೊಂದು ವಿಚಿತ್ರ. ಹರಡುವ ಅಪಾಯವಿದೆಯಾದ್ದರಿಂದ  ತಮ್ಮವರು ರೋಗಬಾಧೆಯಿಂದ ನರಳುತ್ತಿರುವಾಗ ಆರೈಕೆ ಮಾಡಲಾಗದ, ಸಂತೈಸಲಾಗದ ಅಸಹಾಯಕತೆ. ಪ್ರೀತಿ ಪಾತ್ರರ ಸಾವಿನ ಬಳಿಕವೂ ಅಂತಿಮ ದರ್ಶನ ಮಾಡಲಾಗದ ದಯನೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಾವಿದ್ದೇವೆ.

    ವಿದೇಶದಲ್ಲೋ, ಪರವೂರಿನಲ್ಲೋ ಮಕ್ಕಳು ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಹಾಯಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದಿದ್ದ ಮುದಿಜೀವಗಳಿಗೀಗ ತಳಮಳ. ಊರಿನಲ್ಲಿರುವ ತಮಗೇನಾದರೂ ಆದರೆ  ಮಕ್ಕಳು ಬರುವಂತಿಲ್ಲವೆಂಬ ಆತಂಕದಲ್ಲಿ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಕುಳಿತು ಕುಸಿಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

     ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಮನೆಯಿಂದಲೇ ಕಛೇರಿ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಒಂದು ವರ್ಗ ತುಸು ನಿರಾಳವಾಗಿದೆ. ದಿನಕಳೆದಂತೆ ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಉದ್ಯೋಗದಾತ ಸಂಸ್ಠೆಯೇ ಈ ಆರ್ಥಿಕ ಹೊಡೆತದಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿ ಮುಚ್ಚಿಹೋದರೆ ಎಂಬ ಆತಂಕವೂ ಸಣ್ಣಗೆ ಮೊಳೆಯತೊಡಗಿದೆ. ವೇತನ ಕಡಿತದ ಸುದ್ದಿಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಹರಿದಾಡತೊಡಗಿವೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಸಾಲದ ಕಂತುಗಳನ್ನು ಭರಿಸುವುದೆಂತು? ಕನಸಿನ ಗೋಪುರಗಳು ಮೆಲ್ಲನೆ ಕುಸಿಯತೊಡಗಿವೆ.

   ವಾರಗಟ್ಟಲೆ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಇರಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಾಗ ಕೊಂಚ ಖಿನ್ನತೆಗೊಳಗಾಗುವುದು ಸಹಜ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ಯದ ಜೊತೆಗೆ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಗಳೂ ಹರಿದು ಬಂದು ಮತ್ತಷ್ಟು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆ ಕಾಡಿ ಇದು ಜಗದ ಕೊನೆಯೇನೋ ಎಂಬ ಭಾವ ಆವರಿಸತೊಡಗಿದೆ. ಖಾಲಿ ತಲೆ ಸೈತಾನನ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ.

     ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡುವ ವೈದ್ಯರು, ಶುಶ್ರೂಶಕರಿಗೆ ಜೀವವೇ ಒತ್ತೆಯಿಟ್ಟಂತೆ. ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳಿದ್ದರೂ ಯಾವ ಕ್ಷಣವಾದರೂ, ವೈರಸ್ ಅಂಟುವ ಅಪಾಯ.  ಇಂತಹ ಜೀವರಕ್ಷಕ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ ಹಗಲಿರುಳೆನ್ನದೇ ನಿರತರಾಗಿರುವವರನ್ನು ನೆರೆಯವರು ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮನೆಯಿತ್ತವರು ನಿರ್ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವಾಗಿ ಮನೆ ಬಿಡುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯ ಹೇರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಜನ ಏಕೆ ಮಾನವೀಯತೆ ಮರೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ?

     ಹಲವಾರು ಕ್ರಮಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ಹಬ್ಬುತ್ತಿರುವ ಕೊರೋನಾ ಪೆಡಂಭೂತಕ್ಕೆ ಕಡಿವಾಣ ಹಾಕಲು ಅವಶ್ಯವೇ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಆರ್ಥಿಕತೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆಯೋ ಎಂದನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಜಗತ್ತೇ ಈ ಹೊತ್ತು ಹತ್ತಾಶೆ, ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಗಳ ಗೂಡಾಗಿದೆ. ಧರೆ ಹೊತ್ತಿ ಉರಿಯುತಿದೆ.  ಛೇ...ಮನುಕುಲಕ್ಕೇಕೀ ಪರಿಯ ಶಾಪ?

 -      ಸಾಣೂರು ಇಂದಿರಾ ಆಚಾರ್ಯ

Udupi Cuisine – A Divine Experience

U

dupi is the paradise for gastronomic delight. The very mention of the name of this spiritual town conjures up memories of delectable delicacies besides the presiding deity Lord Krishna.  The eateries with a Udupi tag, spread across the country and the globe as well are known for their vegetarian fare.

     Udupi cuisine has evolved in the holy precincts of the temples in Udupi, particularly the famous Sri Krishna Math. Perhaps, the spirituality in the air enabled the place to experiment with the limited vegetables and spices, as many in the category are prohibited for a satvik food. Thus born a wide range of dishes.

Guided by tradition

     Onion and garlic are a strict no in these dishes. Even some vegetables like bottle gourd, a kind of brinjal, basale (a kind of leafy vegetable), drum stick and little gourd are not used in the traditional Udupi spread. The vegetables not grown locally such as cabbage, radish, cauliflower etc. are alien to traditional Udupi spread. Garam masala is not at all used in the food here, albeit some ingredients used separately in some dishes. During Chaturmasya period (usually the monsoon season), the list of ingredients has to be further cut down, as having certain vegetables and spices in the period is forbidden. Due to many such taboos, the cooks had no other go than innovating.  And the outcome, indeed, is mouthwatering. Thus in a way, it flourished under restrictions.

     Rice is the staple diet in this part, hence all accompaniments naturally are “rice-friendly”. Coconut is profusely used in many dishes owing to the abundance of coconut in the coastal region.  Even for payasa coconut milk is used instead of cow’s milk. It is the use of coconut oil which is one of the factors that lend a distinct flavour to Udupi food. Buttermilk or curd based dishes are aplenty, to counter the effect for the scorching heat of the coastal area. Though lemon is used, it is mostly tamarind that lends sourness to the dishes. 

     It is very interesting to note that each and every aspect of health is taken care of while whipping up the items and the way it is served. A Udupi spread on a plantain leaf with an array of colourful dishes is a feast to the eyes and the stomach for sure. However, except the strictly traditional meals at the temple and some orthodox families, Udupi cuisine too has seen some tweaks here and there to appease the ever changing palate of the people.  Coconut oil may find a replacement sometimes.  Today’s people whose acitivities do not demand much of physical work dread the oil, though there are views countering the claim.

Variety galores

     Usually the food is relished on a plantain leaf sitting on the ground. On the tip of the leaf on the left hand side are served salt and pickle. Pickle, most of the time, is of mangoes, despite being prepared in different ways. Occasionally pickle of hog plum (amtekai) too is served. Though salads are touted as a healthy option in recent days, they have been common in Udupi spread since its introduction. There are usually one or two kinds of salads. Mainly salads are made of split green gram or Bengal gram. Nowadays to make it exotic, salads are tossed with pomegranate seeds and sprouted green gram as well.  Sometimes they are entirely prepared with sweet corns or cashew nut pieces. 

     Chutney occupies the next slot. It is either of only coconut or coconut ground with other vegetables or roasted lentils. On the other end at the top sit comfortably one or two sautéed vegetables called ajotno or ajadina. These known as playas elsewhere are prepared with vegetables like beans, yam, ash gourd, brinjal, raw banana, tender jackfruit (seasonal) etc. Depending on the vegetable, plain coconut or coconut ground with spices like chilly and mustard or cumin is added.

     A rice bath called chitranna is served on the left below. Deep fried crunchy Happala and sandige are placed next. At the right hand side below a little of payasa is served.  The array of varied hues is complete with the steaming hot white rice at the centre.  A table spoon of semi-liquid lentil dish called tovve is served. Then comes a dash of ghee.

     Once set, you can start dining. As you taste the “starters”, comes the dish made with mashed cooked brinjal in curd. This is followed by a watery spicy pigeon pea-based item with tomato, sometimes without tomato too, called saaru (rasam).

     Then it’s the turn of sambars known as koddel one with only pigeon pea and vegetable and another with ground coconut and a bit of lentils with vegetables like cucumber, ash gourd etc. Menaskai that follows is a sweet sour and spicy sambar-kind of dish made usually out of mango, bitter gourd or pineapple.

     Once these spicy dishes are consumed one craves for some sweets to soothe the taste buds. Sweets include different kinds of holiges, laddus, jilebi etc. with some savoury items in between.

     Now the payasa that was served just a spoonful earlier is served a ladle-full or to the content of one’s heart. Payasa, also called paramanna, is made using different items. Usually it is split green gram or Bengal gram. But paramanna with wheat pieces, small dumplings of rice called peradye too is prepared. If it’s the season of mangoes, then rasayana - mangoes mashed in coconut milk sweetened with jaggery as base - is common in the Udupi menu.Now another curd-based sambar called kodakyana aka pulikajipu arrives. At the end curds and spicy butter milk are served.

      However, it’s not all about the Udupi spread. This is just the tip of the iceberg. The other  items include appa, vade, biskut rotti, and sweets like different kinds of burfies, hayagreeva maddi,  atthirasa,  sheera and the dishes like avil (many vegetables in ground coconut and butter milk as base) baratha (sour extract of raw mango with chillies and seasoning), tambulis (prepared with sour butter milk) and saasive and many more. Again, each and every item comes with several variations. Depending on the occasion, many addition and deletion are made in the menu. But whatever the case, it is full meal always.

(The article was published in Deccan Herald on 04.05.2019)